Geschiedenis van Kaartspellen

Voordat we dieper ingaan op de geschiedenis van het spel Patience of Solitaire, is het belangrijk eerst de oorsprong van kaartspellen in het algemeen te onderzoeken. Wat hebben wij gemeen met de arbeiders van het oude China, de Egyptische strijdkrachten uit de 14e eeuw en zelfs met Napoleon? We houden allemaal van een potje kaarten. Door de geschiedenis heen zijn er duizenden soorten kaartspellen gespeeld, waarvan sommige nog steeds populair zijn. Veel mensen spelen regelmatig kaarten, maar weten weinig over de geschiedenis van kaartspellen. Gelukkig is er veel onderzoek naar gedaan. Hoewel er nog steeds discussie is over de details, weten we genoeg om een redelijk goed beeld te krijgen van waar het kaartspel vandaan komt.

Waar Komen Speelkaarten Vandaan?

De afbeeldingen op speelkaarten weerspiegelen vaak een specifieke cultuur en tijdsperiode. Aan de hand van kledingstijlen, versieringen of symbolen op een kaart kunnen we vaak zien waar de kaart vandaan komt. Toch bestaan er veel theorieën over wanneer speelkaarten precies zijn uitgevonden. Het is goed mogelijk dat er kaartspellen zijn waarvan we niets afweten. De meeste historici zijn het er echter over eens dat de oorsprong van het kaartspel ligt tussen de 7e en 10e eeuw na Christus. In deze periode heerste de Tang-dynastie in China, een tijdperk van vrede en welvaart, ook wel bekend als de gouden eeuw van de Chinese cultuur.

Tijdens deze periode werden er veel uitvindingen gedaan, waaronder de eerste drukpers die werkte met gegraveerde houten blokken. Dit maakte het mogelijk om honderden identieke kaartspellen te drukken, waardoor hetzelfde spel door steeds meer mensen gespeeld kon worden. In 2009 voerden onderzoekers een studie uit naar de geschiedenis van speelkaarten. Ze onderzochten specifieke kaarten waarvan zij vermoeden dat het spel Yezi Ge ermee werd gespeeld. Ze denken ook dat deze kaarten werden gebruikt als een soort papieren dominostenen, die na het gooien van dobbelstenen werden verlegd, of als inzet in het spel zelf. Dit lijkt dus meer op een bordspel waarbij kaarten op het bord werden geplaatst, zoals de stenen bij Mahjong. Dezelfde studie vermeldt een Chinees arrestatieformulier uit 1294, waarin spelers van het spel Yezi Ge werden opgepakt voor het spelen van een illegaal kaartspel.

Geschiedenis van Kaartspellen in Europa

De meeste experts zijn het erover eens dat speelkaarten rond de 14e eeuw in Europa arriveerden. Een prominente filosoof en medeoprichter van de International Playing-Card Society (IPCP) noemt zelfs een specifiek jaartal: 1377. In het laatste kwart van de 14e eeuw vond veel interactie plaats met de Islamitische wereld, vooral door de Kruistochten vanuit het christelijke Europa. Waarschijnlijk kwamen de eerste speelkaarten Europa binnen tijdens de oorlogen met het Mammeluk-rijk van Egypte. Verveelde soldaten zouden een kaartspel van hun Egyptische vijanden hebben ontdekt. Dit is echter nooit bewezen.

Wat het precieze moment ook was, kaartspellen werden razendsnel populair in Europa. In eerste instantie was het een spel voor de elite, omdat de speelkaarten met de hand geschilderd werden. De kaarten uit de Mamluk-decks waren soms zo rijkelijk versierd dat ze nauwelijks van elkaar te onderscheiden waren.

Waarom Zitten er 52 Kaarten in een Kaartspel?

Hoe kaartspellen in Europa zijn geëvolueerd naar het moderne spel met 52 kaarten en 4 symbolen, is niet met zekerheid te zeggen. "Er zijn veel theorieën over, maar geen enkele kan echt worden bewezen," zegt Peter Endebrock, een ander lid van de IPCP. Volgens de theorie dat Europese Kruisvaarders de Mamluk-kaarten meenamen, had een Mamluk-deck 52 kaarten. Er zijn echter nooit meer dan 48 kaarten gevonden, verdeeld over drie verschillende sets.

Veel theorieën over de 52 kaarten en 4 symbolen van het Franse deck leggen een link met de kalender. Zo zouden de twee kleuren dag en nacht symboliseren en de vier symbolen de vier seizoenen. Elk symbool heeft 13 kaarten, wat overeenkomt met het aantal maancyclussen per jaar. De 52 kaarten in totaal zouden dan verwijzen naar het aantal weken in een jaar.

Het bekendste deck waarmee tegenwoordig wordt gespeeld, noemen we het Franse deck. Opvallend is dat het populairste type bedrukking op het Franse deck het zogenaamde English Pattern is. In het verleden waren er versies met 48 of 56 kaarten. Aan het einde van de 15e eeuw werd 52 kaarten per deck de standaard. Dit leidde ertoe dat de Koningin uit het Duitse kaartspel zou verdwijnen, maar de Fransen wisten de Koningin met enkele aanpassingen in hun deck te behouden. Ook vandaag de dag spelen we solitaire en patience online met 52 kaarten.

Oudste Nederlandse Speelkaarten

In 1978 kocht een antiekhandelaar uit Amsterdam de Cloisters-set op een veiling in Parijs. Deze set van 52 kaarten werd gemaakt tussen 1470 en 1480 en komt uit een gebied dat we nu Nederland en België noemen. Het lijkt het oudste complete kaartspel in de geschiedenis te zijn.

De handelaar kocht de set voor omgerekend $2,800. Men vertelde hem dat de kaarten waarschijnlijk uit de 16e eeuw kwamen, maar de handelaar geloofde dat niet. Na vijf jaar onderzoek wist hij de werkelijke leeftijd van de kaarten te achterhalen. Hij verkocht de set bijna direct daarna aan het Metropolitan Museum of Art in New York voor $143,000. De Cloisters-set ligt daar nog steeds regelmatig tentoongesteld.